He kaiarataki

“Kaua e rangiruatia te hāpai o te hoe; e kore tō tātou waka e ū ki uta”

He whakatairanga i te tārainga me te whakatinanatanga o ngā rautaki, ngā mahere me ngā kaupapa-here, e eke ai ia ākonga ki te tino taumata e taea ana e ia, e puta ai tōna ihu i ngā mahi rapu mātauranga, i runga anō i tana tū hei Māori

Ko tētahi kawenga nui a te kaiarataki, ko te ārahi ā-rautaki i roto i te mātauranga kaupapa Māori. He mea nui te whakamahere me te whakatakoto whāinga ā-rautaki i ngā paparanga mahi katoa, mai i ngā tumu whakarae ki ngā tumuaki, heke haere ki ngā kaiako me ērā atu kaimahi i te kura. Ko tā ngā mahere rautaki, he tohu i te ahunga mō ngā mahi ka whai i muri iho, he tā mai i te kupu e pai ai te whakatairite i te tutuki haere o ngā mahi o ia rā ki tērā i tohua kia tutuki. E oti mai ai te mahere pai katoa ka taea mō tētahi kura, me pai anō te mahi a te kaitātaki, ngā mahi whakahaere, tae atu ki te tuituinga haere o ngā tāngata me ngā rawa. Ko tā te kaiarataki, he arataki i ngā mahi whakamahere ā-rautaki me te tuhinga o ngā whāinga ā-tau, koia e āwhina ana ki te tārai i te whakatinanatanga, te kawenga me te angitu.

Arotahinga matua: te mana mokopuna

Whāinga: Kia tāraia, kia whakatinanatia ngā mahere rautaki, ngā mahere ā-tau me ngā mahere whakahaere e arotahi ana ki te tutukinga o ngā mea katoa e taea ana i tēnā, i tēnā ākonga, i runga anō i tana tū hei Māori

Kawenga kaitātaki:

  • ko te poipoi i te hanganga o ngā mahere rautaki, ngā mahere ā-tau me ngā mahere whakahaere e aro nuitia ai te ekenga o ngā ākonga ki ngā taumata
  • ko te tuitui haere, ko te whakatutuki ngātahi i ngā whāinga a Te Tāhuhu o te Mātauranga, te Poari Whakahaere, ngā whānau o te kura, te iwi, ngā kaimahi me ngā ākonga
  • ko te ārahi i ngā hoamahi ki te kawe i ngā whāinga me ngā mahi e taea ana te whakaea, ko te puta o ngā ihu o ngā ākonga i ngā mahi rapu mātauranga te arotahinga
  • ko te tū hei toka tū moana, hei whakamaunga atu mā ērā atu i te kura me te hapori
  • ko te kōrero mō ngā painga o te arotahinga ki ngā ākonga Māori mō te whai wāhi atu ki ngā akoranga, tā rātou eke ki ngā taumata me te puta o ngā ihu i ngā mahi

Arotahinga matua: te mana wairua

Whāinga: Kia poipoia, kia whakatutukihia ngā rautaki e tautoko ana, e tiaki ana i te noho ora o ngā ākonga, ngā kaimahi me ngā whānau

Kawenga kaitātaki:

  • ko te whakatakoto tikanga i roto i te kura e hāpaitia ai te mana whaiaro o tēnā, o tēnā ākonga, o tēnā, o tēnā tangata
  • ko te hoahoa me te whakatinana i ngā ture mō te matatika me te mahi tika, hei ārahi i ngā ākonga, i ngā kaimahi me ngā whānau i roto i ā rātou nekeneke, i ā rātou mahi

Arotahinga matua: te mana tangata

Whāinga: Kia whakamaheretia ā-rautaki ngā huarahi rapu mātauranga e hono ana i te iwi, i ngā whānau o te kura, i te ao Māori me te hapori whānui

Kawenga kaitātaki:

  • ko te mahi tahi ki te tumu whakarae me ngā whānau o te kura ki te whakatakoto mahere, ko te kite mārire i te pai o ngā kōrero me ngā whakaaro o ētahi atu
  • ko te whakarite wānanga whiriwhiri, hui, uiuinga hei whakakao i ngā whakaaro o ngā tāngata takitahi, ngā rōpū me ētahi atu e whai pānga mai ana

Arotahinga matua: te mana reo

Whāinga: Kia whakaritea he kaupapa whakapakari i te matatau o ngā kaimahi ki te reo Māori

Kawenga kaitātaki:

  • ko te tautohu i ngā kaimahi me te kura whānui tonu mō te wāhi ki tō rātou matatau ki te reo, mā te mahi i ngā arotakenga
  • ko te whakapau rawa, moni, aha atu ki ngā kaupapa whakapakari kaimahi kia tautokona ai, kia whakawhānuitia ai te āhei ki te whakaako, ki te ako ki te reo Māori

Arotahinga matua: te mana tikanga

Whāinga: Kia poipoia te noho mai o tētahi huinga tikanga Māori e tika ana, e whakaaetia whānuitia ana puta noa i te kura

Kawenga kaitātaki:

  • ko te whakatakoto mahere me te poipoi i te noho mai o ngā tikanga Māori ka kauawhitia e te katoa o te kura
  • ko te whai kia tū ngā wānanga, ngā whakawhiti whakaaro i ōna wā anō hei arotake i ngā tikanga, e puta ai he painga ki ngā kaimahi me ngā whānau o te kura

Arotahinga matua: te mana mātauranga

Whāinga: Kia poipoia te noho mai o te mātauranga Māori ki ngā mahi katoa o te kura

Kawenga kaitātaki:

  • ko te hāpai i ngā mātāpono o te mātauranga Māori hei ārahi i ngā kawenga kaitātaki
  • ko te whai kia mōhio koe he aha te mātauranga Māori, me te kimi tautoko, te kimi kaiārahi ina hiahiatia
  • ko te whakatakoto huarahi e whakapakaritia ai te mōhio o ngā kaimahi ki te mātauranga Māori

Arotahinga matua: te mana ā-kura

Whāinga: Kia waihangatia, kia whakatinanatia ngā kaupapa whānmātauranga e tino kaha ai, e tino nui ai te ako

Kawenga kaitātaki:

  • ko te mahi kia mōhio koe ki ngā mea ka hiahiatia, ka pïrangitia e ngā ākonga, taha mātauranga nei
  • ko te kawe ake i ngā tikanga papai hei hora i ngā huarahi ako me ngā wheako ako e pārekareka ana, e hou ana, e auaha ana, ko ngā hiahia o ngā ākonga me ngā mea e pārekareka ana ki a rātou te tūāpapa

Tell a colleague | Back to top